FIRE là một hành trình cần sự kỷ luật và kiên định, đôi lúc bạn sẽ cảm thấy nản lòng. Để chuẩn bị cho hành trình dài này, bạn cần tìm hiểu thật kỹ những lợi ích, khó khăn để chuẩn bị hành trang cho mình.
Bài viết hôm nay mình chia sẻ ý kiến của mình về những khó khăn khi theo đuổi hành trình FIRE. Và những khó khăn ấy khi thực hiện ở Việt Nam như thế nào.
Mục lục
1. NHỮNG KHÓ KHĂN KHI THEO ĐUỔI HÀNH TRÌNH FIRE NÓI CHUNG
1.1 HÀNH TRÌNH FIRE LÀ MỘT CUỘC CHIẾN VỚI CHÍNH BẢN THÂN BẠN
Hành trình FIRE là một cuộc chiến, mà ở đó bạn phải chiến đấu với chính cái tôi của bạn. Bạn phải vật lộn để tiết kiệm 10-20%, hoặc cao hơn nhiều lần số đó. Bạn luôn tự nhắc nhở phải bám sát ngân sách trong khi phần còn lại của con người bạn có xu hướng muốn được hưởng thụ và tìm niềm vui. Tiết kiệm có thể trở thành một nỗi ám ảnh với bạn, và điều này không dễ chịu chút nào.
=> Để giải quyết vấn đề này, bạn nên thiết lập kế hoạch ngân sách một cách hợp lý, xác định rõ những thứ cần, và biết điểm “đủ” cho bản thân.
1.2 DỄ STRESS
Bạn sẽ phải lên các phương án dự phòng các tình huống xấu. Nếu thị trường xuống trong một thời gian dài thì sao, nếu gặp vấn đề về sức khỏe thì sao, nếu công việc của bạn không thuận lợi thì sao…Nếu FIRE thất bại thì sao?
Có rất nhiều sự kiện bất ngờ có thể xảy ra, bạn lường trước để chuẩn bị phương án cho mình. Điều này có thể dẫn đến sự lo sợ, stress với bạn khi luôn phải tính đến tình huống xấu.
1.3 NHIỀU HOÀI NGHI
Bạn sẽ thường xuyên hoài nghi về quyết định của mình. Luôn luôn tự hỏi: Mình có quyết định đúng hay không? Mình có nghỉ hưu sớm không? Mọi người nghĩ gì về mình? Nếu thất bại, đi làm lại có thể xin được việc không?
Hay tâm lý, mình có đang bỏ lỡ nguồn thu nhập đáng kể hay ko? Bởi nghỉ việc ở những năm có được thu nhập cao nhất có thể dẫn đến sự hối tiếc về sau này.
1.4 ĐẠT ĐƯỢC FIRE KHÔNG HẠNH PHÚC NHƯ BẠN ĐÃ MƯỜNG TƯỢNG
Trên con đường theo đuổi hành trình FIRE, bạn có thể chỉ tập trung vào 1 điều trên hết: Đạt được độc lập tài chính, mà quên mất có được một cuộc sống vui vẻ trên hành trình của mình. Bạn lựa chọn từ bỏ rất nhiều thứ, để đến khi đạt được FIRE lại nhận ra rằng nó không thực sự đủ đáng giá như bạn đã mường tượng và hy sinh.
FIRE cũng không phải chìa khóa đi tìm hạnh phúc của bạn. FIRE có thể giải quyết những vấn đề liên quan đến tài chính, nhưng không hoàn toàn giải quyết toàn bộ vấn đề trong cuộc sống của bạn. Bạn phải nhìn nhận rõ ràng, bởi nếu không, khi đạt được FIRE, bạn chỉ đơn giản là có nhiều thời gian và tâm trí hơn để đắm chìm vào chính những vấn đề của mình.
Điều quan trọng không phải là đạt được FIRE để hạnh phúc, mà quan trọng là hạnh phúc nội tại trong chính bản thân bạn.
=> Suy cho cùng bạn hướng đến FIRE là để có một cuộc sống tốt đẹp hơn, vì vậy hãy tìm niềm vui trong từng khoảnh khắc, từng bước chân trên con đường ấy. FIRE không phải là một kết quả, FIRE là một cuộc hành trình. Niềm vui và hạnh phúc là từ ngay chính bản thân bạn, luôn nhắc nhở mình vậy để bạn không đi chệch hướng, và không bị những cảm xúc tiêu cực nhấn chìm.
1.5 HỤT HẪNG KHI THAY ĐỔI
Khi đang quen với guồng quay công việc, bạn sống chậm lại có thể đâu đó trong vài tuần đầu sẽ là cảm giác hạnh phúc, thảnh thơi, nhưng chắc không lâu bạn sẽ cảm thấy nhớ guồng quay cũ.
Một trong những lợi ích của việc đi làm, ngoài việc nhận lương hàng tháng thì đó là môi trường. Cơ quan như một xã hội thu nhỏ, ở đó thỏa mãn mọi nhu cầu giao tiếp của bạn.
Khi rời xa công việc 9-5 bạn sẽ thấy thiếu thốn những trò chuyện với đồng nghiệp hàng ngày, nhớ cảm giác xử lý công việc, các cuộc điện thoại đàm phán, trao đổi với khách hàng. Bạn sẽ nhớ những chuyến đi du lịch với đồng nghiệp, hay những buổi các gia đình tụ tập, những buổi sum họp cuối năm, team building ý nghĩa.
Trước đây bạn sẽ luôn có cảm giác được là một phần của cơ quan, của xã hội, thì sau đó bạn sẽ có thể đôi chút cảm giác thiếu thốn và trống vắng.
=> Hãy sớm tìm cho mình một công việc yêu thích ngay sau khi rời công việc hiện tại, và tìm một số cộng đồng để tham gia: các dự án tình nguyện, hay các cộng đồng với những người cùng sở thích, điểm chung, hãy giữ liên lạc với những người bạn, đồng nghiệp cũ…
1.6 NẾU BẠN THẤT BẠI, SẼ KHÓ ĐỂ BẮT ĐẦU LẠI
Nếu chuẩn bị không kỹ càng, khi chạm đến FIRE, bạn có thể thất bại sau đó ít năm. Khi đó sẽ rất khó để bắt đầu lại. Bạn sẽ buộc phải lựa chọn đi làm trở lại. Tuổi tác và số năm rời công việc chuyên môn có thể sẽ là rào cản khiến bạn khó quay trở lại ngành.
=> Luôn trau dồi, và học hỏi để bạn không bị bỏ lại phía sau.
Bên cạnh những khó khăn trên, khi thực hiện ở Việt Nam bạn sẽ gặp phải một số những khó khăn khi theo đuổi hành trình FIRE khác nữa.
2. NHỮNG KHÓ KHĂN KHI THEO ĐUỔI HÀNH TRÌNH FIRE TẠI VIỆT NAM
2.1 CẦN CHIA SẺ VỚI NGƯỜI BẠN ĐỜI
Ở Việt Nam phong trào FIRE chưa thực sự được biết đến nhiều, cũng chưa có nhiều tấm gương thực tế, nên bạn sẽ có thể gặp khó khăn hơn khi trao đổi với người bạn đời của mình.
Theo đuổi FIRE là theo đuổi một lối sống rất khác so với cuộc sống hiện tại của bạn. Không nhất thiết người bạn đời của bạn cũng cần phải lựa chọn FIRE, nhưng nhất thiết phải hiểu và thông suốt cùng với bạn. Cần phải chia sẻ thẳng thắn và hiểu rõ các kế hoạch cụ thể, từ việc thay đổi lối sống, cách chi tiêu, tỷ lệ tiết kiệm,…
Cùng hiểu thông suốt, cũng hạn chế những hiểu lầm không đáng có. Đặc biệt khi đạt được FIRE, nếu người chồng nghỉ hưu sớm, dành thời gian cho con cái và gia đình nhiều hơn. Hay người vợ nghỉ hưu trước, và người ngoài cho là ở nhà nội trợ, mà không kiếm ra tiền. Điều này có thể dẫn đến những quan điểm sai lệch từ người ngoài, người thân, chính từ bản thân người đó, hoặc đối phương. Đôi khi sẽ có sự so sánh từ 2 phía, sự không thông suốt có thể dẫn đến những cảm xúc không tốt, hay bất đồng quan điểm.
Ngoài ra, nếu cả 2 cùng có thể đạt được FIRE, cùng ở nhà mỗi ngày. Đối với một số người đây có thể không phải là điều tuyệt vời cho lắm, cứ nhìn quãng thời gian cách ly do dịch là có thể hình dung ra : ))
=> Khi bạn có ý định theo đuổi FIRE, nếu cả 2 có triết lý sống giống nhau thì tốt, nếu không bạn hãy nói chuyện cụ thể, giải thích cặn kẽ cho người bạn đời của bạn. Ngoài ra bạn nên chuẩn bị để nguồn thu nhập thụ động ngoài các công việc chính.
2.2 PHÁN XÉT CỦA NHỮNG NGƯỜI XUNG QUANH
Trên hành trình theo đuổi FIRE, bạn sẽ đối diện với sự phán xét từ người khác. Ở Việt Nam, sự phán xét nhiều khi là rất lớn, nhất là với những chủ đề mới mẻ.
Có rất nhiều quan điểm cho rằng theo đuổi FIRE thực chất là sự trốn tránh công việc thực tại,
- rằng như vậy là lười biếng,
- rằng nếu ai cũng nghỉ hưu sớm thì lấy ai làm làm các công việc 8-5, xã hội luôn cần những người chuyên môn cao, và cống hiến lâu dài.
- rằng tiêu dùng là yếu tố cơ bản để kinh tế xã hội phát triển, ai cũng duy trì tỷ lệ tiết kiệm cao thì lấy đâu ra phát triển kinh tế….
Sẽ có rất nhiều những quan điểm trái chiều, bạn cần phải vượt qua cái nhìn của những người xung quanh, và vững bước trên con đường của bạn. Trước hết, bạn phải thực sự thuyết phục được chính bản thân mình, sau đó là nói chuyện gợi mở với những người xung quanh.
=> Khi bạn thực sự tin tưởng vào quan điểm sống của mình, thì điều quan trọng chính là bản thân bạn, những thứ khác sẽ không thể làm bạn lung lay.
2.3 THIẾU CỘNG ĐỒNG NHỮNG NGƯỜI CÙNG CHIA SẺ VÀ TẤM GƯƠNG THỰC TẾ
Ở Việt Nam, hiện chưa có cộng đồng những người theo đuổi FIRE. Cũng chưa có nhiều tấm gương và bài học thực tế. Hành trình theo đuổi FIRE giống như xem 1 cuốn film dài tập. Nếu có thêm cùng nhiều người xem, hưởng ứng, trao đổi, nói chuyện với bạn về nó, bạn sẽ được truyền nhiều cảm hứng hơn. Kết nối với nhiều người cùng chí hướng sẽ giúp bạn được truyền động lực, và vững tin trên từng chặng đường – Những người sẵn sàng làm việc chăm chỉ để đạt được mục tiêu của họ và sẵn sàng nỗ lực hết mình để giúp đỡ người khác.
2.4 TÍNH TRÁCH NHIỆM VÀ TRỌNG TRÁCH TRÊN VAI
Người Việt Nam trên vai với nhiều trọng trách với gia đình, người thân, họ hàng trách nhiệm với bố mẹ, trách nhiệm với con cái. Rồi những công việc, chi phí không tên: hiếu, hỉ, các loại quỹ…
Khi tính toán con số FIRE bạn sẽ cần phải tính toán thêm chi phí này. Đôi khi trách nhiệm với con cái, qua cả những năm tháng con học đại học, còn đến tận khi dựng vợ, gả chồng, mua nhà, tậu xe…
Điều này là tùy quan điểm của mỗi người, bạn cần phải nhớ xác định và tính toán vào con số FIRE.
Bạn cũng nên định hướng để con bạn sớm biết về tài chính cá nhân, và thực hành sớm nhất có thể.
2.5 Y TẾ VÀ PHÚC LỢI XÃ HỘI CHƯA NHIỀU
Các yếu tố về y tế, phúc lợi xã hội chưa nhiều. Bạn cần phải rất lưu ý về vấn đề này, và chuẩn bị các phương án. Ví dụ cần phải chuẩn bị các loại bảo hiểm, đặc biệt khi không còn làm công việc 8-5, bạn có thể sẽ phải tìm hiểu để mua thêm các loại bảo hiểm y tế, bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm tài sản… Một số loại bảo hiểm có thể trước đây công ty đã chuẩn bị cho bạn, bây giờ bạn cần nghiên cứu và mua trang bị cho mình.
=> Bạn có thể chọn phương án làm công việc part time để vẫn hưởng được một số bảo hiểm do công ty đóng góp, hoặc tìm hiểu để đóng ngoài nếu cần thiết.
2.6 CÔNG VIỆC FREELANCE, PART TIME CHƯA PHÁT TRIỂN
Các công việc freelance, part time ở Việt Nam chưa thực sự nở rộ và có thu nhập tốt như ở nước ngoài. Cộng đồng FIRE trên thế giới một cách ngẫu nhiên (hoặc do đặc thù khi tìm kiếm từ những chia sẻ) thường thấy những người đạt được FIRE thường sau đó trở thành freelancer, blogger, youtuber – những công việc không giới hạn địa lý, hoặc các công việc part time …
Những công việc này ở VN chưa thực sự phát triển mạnh mẽ như ở nước ngoài. Các ngành nghề trên dường như mới chỉ một bộ phận biết đến, và công nhận như một ngành nghề thông thường. Đây là một trong những khó khăn khi theo đuổi hành trình FIRE tại Việt Nam.
=> Nhưng cũng có thể biến khó khăn thành thuận lợi, khi một số ngành nghề trên thế giới phát triển, bạn có thể học hỏi và áp dụng vào Việt Nam. Khi thị trường còn mới mẻ, bạn sẽ có lợi thế của người đi đầu, sẽ dễ đạt được thành công.
2.7 ĐẶC THÙ TÍNH CÁCH, QUAN ĐIỂM SỐNG CỦA NGƯỜI VIỆT NAM
Một rào cản nữa để theo đuổi FIRE ở Việt Nam, đó là một số quan điểm sống của người Việt: Không có nhiều người sẵn sàng từ bỏ công việc với chức danh tốt, lương cao để sẵn sàng làm một công việc freelance hay part time, hay chuyển 1 công việc nhẹ nhàng hơn.
Hoặc ở một giai đoạn nhất định, bạn sẵn sàng thay đổi, nhưng ở một giai đoạn khác, bạn lại nuối tiếc vì quyết định của mình.
Lối sống, quan điểm sống của bạn có thể thay đổi theo thời gian. Hiện tại bạn muốn sống 1 cuộc sống như thế này, nhưng 10 năm nữa bạn lại nghĩ khác. Thay đổi lối sống ngoài việc như nói ở trên, thì còn có thể dẫn tới một sự thay đổi đáng kể ngân sách dự kiến của bạn, dẫn đến việc có thể theo đuổi FIRE thất bại.
Mặc dù có một số đặc thù, trở thành khó khăn khi theo đuổi hành trình FIRE tại Việt Nam, tuy nhiên bạn cũng không nên nản lòng. Biết mình biết ta để có thể chuẩn bị kỹ càng hơn, chứ không phải để lùi bước. Tại Việt Nam bên cạnh những khó khăn thì cũng có một số thuận lợi:
- Chi phí sinh hoạt cũng chưa quá đắt đỏ, bạn có thể dễ nâng tỷ lệ tiết kiệm hơn.
- Môi trường đầu tư ổn định, thị trường phát triển đầu tư dễ mang lại hiệu quả cao, đặc biệt là trong vòng hơn 10 năm tới.
- Như nói ở trên, một số ngành nghề trên thế giới phát triển, nhưng còn mới ở Việt Nam, bạn có thể học hỏi kinh nghiệm và áp dụng, dễ kiếm được thu nhập tốt.
- Nếu tiếp cận công việc online, ko rào cản địa lý, bạn cũng có thể lựa chọn chuyển đến những thành phố nhỏ hơn, môi trường trong lành, an toàn hơn. Khi đó chi phí thấp hơn, sống an lành hơn, trong khi thu nhập thì vẫn vậy.
Trước khi bắt tay vào hành động, bạn hãy phân tích thật kỹ các lợi ích và khó khăn khi theo đuổi hành trình FIRE để chuẩn bị kỹ càng nhé!
